hale gelmesidir.
Ø Ön Yıkama: Akşamdan ıslatmanın karşılığıdır. Çamaşırları kaba kirden arındırmak ve
bazı kirleri yumuşatmak için ana yıkamadan önce yapılan yıkama şeklidir.
Ø Ana Yıkama: Fiziksel ve kimyasal olarak yıkama şeklidir. Su ısıtıp deterjanın aktişîği
artırılarak çamaşırdan kiri ayırma şeklidir. Etkin yıkama bu adımda yapılır.
Ø Yumuşatma: Makine kazan içine yani çamaşır suyuna, deterjan kutusundan
yumuşatıcıyı almasıdır.
Ø Bekletme: Makinede "suda bekletme" tuşu varsa ve bu tuşa basılarak, son durulama
yapıldıktan sonra çamaşır son durulama suyu içinde bekler. Basılmamışsa bekleme olmaz,
sıkma programı uygulanır.
Ø Yarım Su: Makinenin yarım su tuşuna basıldığında makine tamamen su ile kazanı
doldurmaz. Genellikle az çamaşır yıkanacaksa kullanılır.
Ø Kısa Program: Kısa program seçildiğinde kumanda panelindeki ekranda max. sıcaklık
düşük çıkar. Az kirli çamaşırlar için kullanılır.
Ø Yarım yük: Günlük çamaşırlar için kullanılır. Su, enerji ve deterjandan tasarruf edilir.
Ø Boşaltma: Bu işlem bastırma fonksiyonu ile birlikte kullanılan bu işlem su boşaltma ile
biter.
Ø Sıcaklık Ayarı: Yıkama programı seçildiğinde o programa ait max. sıcaklık belirir.
Çamaşırı korumak için daha üst sıcaklıklara çıkartılması engellenmiştir. Max. sıcaklıktan
aşağı değerlere 5°C sıcaklık aralıklarıyla düşürülür ve geriye yükseltilir.
Ø Program Ayarı: Program düğmesi ile çamaşırlarınızı yıkamak istediğiniz programı (ön
yıkama, sıkma durulama vb.) seçebilirsiniz.
1.1 kondansatör
Kondansatör DC sinyalleri geçirmez. AC sinyalleri ise üzerinden geçirir. Öte yandan kondansatör yüksek frekanslı sinyallere karşı düşük kapasitif reaktans (XC) gösterir. Çamaşır makinesinin içinde bulunan röle, motor bobini, açılıp-kapanan kontaklar çalışma anında kısa süreli de olsa yüksek frekanslı elektrik sinyalleri (parazitik sinyaller) üretir. Yüksek frekanslı sinyallerin yakın çevrede bulunan TV, radyo, CD çalar, bilgisayar vb. hassas yapılı elektronik cihazlara zarar vermesini önlemek için parazitik sinyalleri önleyen kondansatör kullanılır.
Resim 1.1: Parazit kondansatörü
1.2.2. Açma- Kapama Anahtarı
Çamaşır makinesini çalıştırıp durdurmaya yarayan devre elemanıdır. Açma kapama anahtarında direkt 220 volt vardır. Anahtar direkt 220 Volt gibi bir gerilime temas ettiği için yapısının küçük olmasından dolayı çabuk zarar görebilir. Genellikle ani gerilim artmalarından dolayı kontaklar zarar görür.
Resim 1.2: Açma kapama anahtarı
1.2.3. Program Cihazı (Aygıtı )
Piyasada program aygıtına “beyin” de denmektedir. Elektromekanik ve elektronik olarak iki şekilde yapılır. Mekanik yapılı program aygıtı sadece eski model çamaşır makinelerinde bulunmaktadır. 2000'li yıllardan itibaren üretilen makinelerin programlama ünitesi dijital elektronik yapılıdır. Mikro denetleyici ve mikroişlemci (entegrelerinin) ve diğer parçaların kullanımı yaygınlaşmasından ve fiyatının da düşmesinden dolayı üretici firmalar elektronik program aygıtlarını tercih etmektedir.
1.2.3.1. Elektro Mekanik Program Aygıtı
Bu program aygıtı küçük bir senkron makinenin mili ile kumanda edilen kamları döndürmesi ile elektrik kontaklarını açıp kapatarak iş yapan elemanların devreye girip çıkmasını sağlayan komplike bir ünitedir. Kamlar girinti ve çıkıntılı olduğu için bazı kontakları açar, bazı kontakları kapatır. Ön yıkama, yıkama, durulamalar ile sıkma işini sırası ile iş yapan elemanlara komut vererek makinenin otomatik olarak çalışmasını sağlar. Senkron motor hareketini irili ufaklı dişlilerden oluşan şanzımana verir. Hareket devrini düşürülerek kamlara iletilir. Genellikle program aygıtlarında her kam üç konumlu bir anahtara kumanda eder. Anahtar 2 sabit, 1 hareketli kontaktan meydana gelir. Program aygıtı iki kısım kamlardan meydana gelir. Bunlardan birincisi olan yıkama motoru kamları sürekli olarak döner. Yıkama motoru kamaları motoru sürekli çalıştırıp yönünün değişimini sağlar. İkinci kısım olanlar ise programları oluşturan kamlardır.
Şekil 1.1: Elektromekanik program cihazındaki kamların hareketi
Bunlar kendilerinden bağımsız hareket eder. Program düğmesi direkt ana kamlara bağlıdır. Düğme çevrilmek suretiyle istenen programdan başlatılabilir. Böylelikle program kamları birbirinden bağımsız olduğu için istediğimiz programı, program düğmesini çevirmek sureti ile atlatabiliriz.
1.2.3.2. Elektronik Program Aygıtı
Elektromekanik program aygıtının yapmış olduğu işlemleri elektronik olarak yapan kitlerdir. Bu kitler entegre, triyak, diyot, direnç ve kondansatör gibi elektronik devre elemanlarından meydana gelmektedir. Çalışması mikroişlemci temeline( PİC) dayanır. PIC mikrodenetleyicisine makinenin yapacağı işlemleri program mantığı ile yazılır ve yüklenir. 16F84 adlı mikrodenetleyiciyle 13 ayrı alıcı çalıştırılabilmekte ya da 13 ayrı giriş (input) ünitesinden bilgi alınıp işlem yapılabilmektedir. 16F84'ün 13 ayağına (port) 74164, 74165, 7447 vb. entegreler bağlayarak port sayısını daha da artırmak da mümkün olmaktadır. Mikrodenetleyicilerin kendilerine kaydedilen dijital kodları yıllarca tutabilmesi, program kaydetme işlemlerinin (Assembler, Basic, C, Pascal vb. ) öğrenmesi kolay programlarla yapılabilmesi elektronik devreleri iyice basitleştirmiştir.
Resim 1.5: Elektronik program cihazı
1.2.4. Kapı Emniyeti Kilidi
Çamaşır makinesinin çalışma anında kapağının açılmaması için bimetalli ve PTC'li
kilit sistemi kullanılmaktadır. Bu düzenek makinede çalışma anında dalgınlıkla kapağın
açılmasını önlemektedir. Makine durdurulduktan 1–2 dakika sonra bimetal soğuyup eski
hâline döndüğünden kapak kilidi işlevini yerine getirebilmektedir. Kapı kilit sistemi 220 V ile çalıştığından 220 V PTC üzerinden geçtiği zaman ısınmakta ve direnci yükselmektedir. PTC'ye yapışık olan bimetal bükülerek kilitleme işlemi gerçekleşir. PTC'nin akımı kesilince soğuma başlar. Bimetal soğuyunca eski konumuna döner ve yaylı dil mekanizması kapağın açılabilmesini sağlar.
1.6: Kapı emniyet kilidi
1.2.5. Su Seviye Anahtarı
Selenoid valf, makineye dışarıdan su almayı sağlar. Kazan içindeki su yeterli seviyeye
ulaştığında su seviye anahtarının bir ucunda bağlı olan hava cebindeki havanın sıkışıp basınç yapması ile diyafram kontakların konumunu değiştirir. Selenoid valf bobinleri enerjisini bu kontaklardan alır. Kontaklar konum değiştirdiğinde valflerin enerjisi kesilerek makinenin su alması engellenmiş olur.
Resim 1.7: Makine iç görünüşü (su seviye anahtarı)
Resim 1.8: Su seviye anahtarı
1.2.6. Su Giriş Ventilleri (selenoid valf)
Tek ve çift su girişli çamaşır makineleri bulunmaktadır. İki girişli olanlarda sıcak ve
soğuk su girişini sağlayan iki elektrikli vana vardır. Bu vanaların bir ucu şehir şebekesi musluğuna diğer ucu deterjan kutusuna bağlıdır. Açma-kapama düğmesine basıldığında su giriş ventillerinin bobinlerine de enerji gelir. Bobinler pistonu çeker ve vanalar açılır. Makine yeteri miktar suyu aldıktan sonra su seviye anahtarının kontakları konum değiştirince ventil bobinlerinin enerjileri kesilerek piston bırakılır ve vanaların kapanması sağlanır. Enerjilendiğinde konum değiştiren kontakları sayesinde bağlı bulunduğu fonksiyonları gerçekleştiren elemandır (Çamaşır makinesinde Valfler enerjilendiğinde su ve deterjan alımı başlar. Enerji kesildiğinde ise su ve deterjan alımı vb. işlemler sona erer).
Resim 1.9: Su giriş ventili
1.2.7. Hız Kontrol Ünitesi
Program aygıtı ve yıkama motorunun milinde bulunan takojenaratör bobininden aldığı
sinyallerle çalışır. Yıkama-sıkma motorunun devir sayısını, dönüş yönünü elektronik devreli kartlar ayarlamaktadır.
Resim 1.10: Hız kontrol ünitesi
1.2.8. Yıkama -Sıkma Motoru
Çamaşır makinelerinde bir fazlı yardımcı sargılı asenkron ya da AC seri (üniversal)
motor kullanılmaktadır. Makinede kullanılan motor bir fazlı yardımcı sargılı ise bunlar çift
sargılı olmaktadır. Statorda bulunan çift sargı iki ayrı kutup sayısının meydana gelmesini
sağlamaktadır. Motorlarda iki sargı bulunur. Bunlardan biri, yıkama sargısı diğeri de sıkma sargısıdır. Bilindiği gibi bir elektrikli motorda kutup sayısının 2 olması dakikadaki devir sayısını 3000 d/dak, 4 olması 1500 d/dak, yapmaktadır. Çamaşır makinesi yıkama işlemini yaparken çok kutuplu birinci sargılardan akım geçer ve rotor yavaş döner. Sıkma işlemi anında ise iki kutuplu ikinci sargılardan akım geçer ve rotor hızlı döner (Resim 1.11).
Resim 1.11:Çamaşır makine motoru
1.2.9. Termostat
Çamaşır makinesinde sabit değerli ve ayarlanabilen olmak üzere iki adet termostat
bulunmaktadır. Bu elemanlar rezistansı devreye alarak yıkama suyunun istenen sıcaklığa
kadar ısınmasını sağlar. Su sıcaklığı yeterli seviyeye ulaştığında termostatın kuyruk kısmında yer alan gaz genleşerek diyaframı itip kontakların konum değiştirmesini sağlar. Sabit değerli termostat ön yıkama ve yünlü çamaşırların yıkanması anında gereken 30–40 °C'lık sıcaklığa sahip suyu temin etme işleminde görev alır. Ayarlı termostat ise suyun sıcaklığının 30–100 °C aralığında bir değere getirilmesini sağlamak için kullanılır.
Resim 1.12: Termostat
1.2.10. Isıtıcı (Rezistans)
Çamaşır makinesi içine alınan suyu termostatta ayarlanan sıcaklıkta ısıtan devre
elemanıdır. Paslanmaz çelikten yapılmış ve kazan içerisine yerleştirilmiştir.
Kazan içerisine yerleştirildiğinden dolayı yıkama suyunu dışarıya sızdırmaması için
sızdırmaz conta ile yalıtımı yapılmıştır. Rezistans 220 volt ile çalışır. Bazı çamaşır
makinelerinde iki rezistans bulunmaktadır. Böylece kullanım rahatlığı sağlamaktadır.
Rezistansın en büyük sorunları kireçlenme ve kazanda su yok iken çalıştırılmasıdır
Resim 1.13: Rezistans
1.2.11. Pompa Motoru
AC 220 Volt, 85–125 W güce sahip küçük boyutlu motordur. Görevi kazan içindeki
kirli suyu dışarı atmaktır. Makine yıkama ve durulama programları sonunda ve sıkma işlemi yaparken program cihazından aldığı sinyal ile pompa motoru devreye girer.
Resim 1.14: Pompa motoru
1.2.12. Ön Kapak
Makine içine çamaşır buradan konur. Kapak camı, demir, düğme, fermuar gibi parçaların sürtünüp çabuk kırılmaması için kalın camdan yapılmıştır. Motor üzerindeki yükü azaltmak için bazı makinelerde camların alt kısımları eğik yapılmıştır. Dolayısı ile çamaşır cama sürtünmesi azaltılmış olur. Kapak kapatılma işlemi, üzerindeki tırnağın kapı emniyet kilidi kontaklarının kapatılması ile olur.
Resim 1.15: Ön kapak
1.2.13. Kazan
Yıkama suyunun bulunduğu kısımdır. Yıkama suyu deterjan kutusundan sonra kazana
gelir. Kazan makine içerisine alttan amortisörler üstten ise yaylar vasıtası ile makine
içerisine tutturulmuştur. Kazanın içinde ısıtıcı, tambur ve su seviye anahtarının kuyruğu olan hava cebi bulunur. Kazanın alt ve üstüne denge ağırlıkları konulmuştur. Kazan çelik sacdan ve son zamanlarda ise plastikten yapılmaktadır.
Resim 1.16: Çelik saç kazan
Resim 1.17: Plastik kazan
1.2.14. Tambur
Tambur, kazandaki rulman yuvasına monte edilerek kazan içerisine yerleştirilir.
Tambur delikli, paslanmaz çelik sacdan yapılmış olup çamaşırların daha iyi yıkanabilmesini sağlamak için tambur içerisinde kanatlar bulunmaktadır. Çamaşırları bu kanatlar kaldırılarak ve suya düşürmesi ile yıkama sağlanır. Rulmanların su ile temasını önlemek için iki adet keçe konur. Keçenin zamanla özelliğini kaybetmesi ile rulmanlar arızalanır, yıkama suyu içerisine yağ bırakır. Genellikle beyaz çamaşırlarda sararma ve leke ile kendini gösterir. Makine sıkma yaparken çok gürültü yapar.
Resim 1.18: Tambur
1.2.15. Deterjan Kutusu
Makinenin ön yüzünün sağ veya sol üst köşesinde bulunur. Ön yıkama ile ana
yıkama deterjanlarını ve yumuşatıcıyı aynı anda alabilmesi için üç bölmeli olarak plastikten yapılmıştır. Su, musluktan, deterjan kutusunun kanallarından deterjanı da alarak kazan içerisine akar. Makine durulamadan sonra suyu yumuşatıcı bölmesi üzerinden alır. Deterjan kutusunun su kanallarından başka birde köpük hortumu bulunur. Köpük hortumu, kazan içindeki fazla köpüğü alarak deterjan kutusuna iletir.
Resim 1.19: Deterjan kutusu
1.2.16. Filtre
Makinenin ön yüzünün alt köşesinde bulunur(Resim 1.20). Elbise havı, pantolon
gömlek ceplerinde unutulan bozuk para, düğme, iğne, gibi cisimlerin pompaya giderek
makinenin görev yapamaz hale gelmesini önlemek içindir. Bu cisimlerin bir kısmıda makine kapağının bulunduğu körük aralarına dolar. Filtrenin tıkanmaması için birkaç yıkamadan sonra temizlenmelidir. Ayrıca suda bulunan yabancı cisimlerin makineye girmesini önlemek için aşağıdaki resimde de görüldüğü gibi su giriş vanalarının önlerine filtreler konulmuştur(Ressim)
Resim 1.20: Tahliye filtre
1.2.17. Amortisör
Çamaşır makinesindeki sarsıntıları önlemek için amortisörler kullanılır. Kazanın iki
yanında bulunur. Kazan üstte yaylar alt kısımda ise amortisörler üzerinde durmaktadır. Eğer kazan makine ana gövdesine vida ile sabitlenirse olsaydı makine dengesiz yüklerde sarsıntı yapacak ve gövde bağlantılarını kopartacaktır.
Resim 1.22: Amortisör
1.2.18. Tahliye Hortumu
Çamaşır makinesindeki kirli suyun dışarıya atılmasında görevli elemanıdır. Hortumun
bir ucu pompa motoruna bağlanmıştır. Diğer ucu ister banyo giderine veya lavabo içine
bırakılır. Daha önceden lavaboların alt kısmına t ek yapılarak bağlanan hortum makine
içerisine koku yaptığı için bu uygulama iptal edilmiştir. Tahliye hortumu makine çıkışından lavaboya bırakılacaksa, belli bir yükseklik verilmelidir. Yoksa makine içine alınan yıkama suyu tahliye hortumu ile hiç kullanılmadan dışarı atılır. Bazı makinelerde bu yükseklik
gövde içerisinde yapılmıştır.
Resim 1.23: Su tahliye hortumu
1.2.19. Su Giriş Hortumları
Suyun makineye alımında görevli elemandır. Su giriş hortumlarının bir ucu musluğa
diğer ucu ise su giriş ventillerine bağlanır. Bazı makineler tek su girişli bazıları çift su girişlidir. Makinelerin özelliğine göre bir veya iki hortum bağlanır. Resim 1.24’teki
hortumların kırmızı olan sıcak, diğeri soğuk su girişi için kullanılır. Makinenin sıcak su
hortumunu kullanmak bize elektrik enerjisinden tasarruf etmemizi sağlayacaktır. Çift su
girişli makinelerin sıcak suyu deterjan kutusunun ön yıkama kutusundaki deterjana akar.
Resim 1.24: Su giriş hortumları
1.2.20. Dijital Ön Panel
Makinenin kumanda edildiği kısımdır. Makinenin sıcaklık, program ve ek fonksiyon
tuşları bulunmaktadır. Her model ve her marka çamaşır makinelerine göre değişiklik
gösterir; fakat genel olarak yaptıkları işlemler aynıdır. Program ayar düğmesi, sıcaklık ayar düğmesi, açma kapama düğmesi, ek fonksiyon tuşları vb.
Resim 1.25: Dijital ön panel
1.2.21. Röleler
.Elektromanyetik anahtarlara röle denir. Çamaşır makinesinin içinde bulunan motor,
selenoid valf, ısıtıcı fazla akım çektikleri için program aygıtından direk sinyal almazlar. Program cihazı röle bobinini enerjiler. Bu elemanlar röleler tarafından çalıştırılıp durdurulur. Çamaşır makinelerinde herhangi bir eleman fazla akım çektiğinde röle kontakları zarar görür. Böylece program cihazımızı kurtarmış oluruz. Fiyat olarak da röle daha program cihazına göre daha ucuzdur. Röle kullanılması uygun olmasının yanında
dezavantajı sesli çalışmasıdır.
Resim 1.27: Röle iç görünüşü
1.2.22. Kasnak
Motor milinden kayış ile gelen döndürme hareketini tambur miline aktaran kısımdır.
Yeni çıkan bazı otomatik makinelerde kasnak bulunmamaktadır. Motor direkt tambur miline bağlıdır. Bu da motordan alınacak güçü arttırmaktadır.
Resim 1.28: Kasnak
1.2.23. Takojeneratör
Motorun mekanik enerjisini 25–35 V arası gerilime sahip, küçük akımlı bir elektrik
enerjisine çeviren elemandır. Takojeneratör AC seri motor ile birleşik hâldedir. Bu motorun klemens kutusunda (terminalinde) 6 adet kablo vardır. Bunların ikisi endüvinin, ikisi indüktörün (kutup sargılarının), ikisi de takojeneratöründür. Takojeneratörün ürettiği gerilim AC seri (üniversal) motorun hızını kontrol eden elektronik devre kartına gider. Bu kart takojeneratörden gelen gerilimin değerine göre motorun hızının hangi seviyede olduğunu algılar.
1.2.24. Kayış
Kayış kasnak mekanizmalı çamaşır makinelerinde kullanılır. Yıkama-sıkma motorundan aldığı döndürme hareketini kasnağa ileten kısımdır. Esnek bir malzeme olduğu için arıza olayı pek yoktur. Kayış değişiminde gerginlik ayarını kontrol etmek gerekir. Kayış
zamanla tahriş olduğunda yenisi ile değiştirilir.
Resim 1.29: Kayış
1.2.25. Denge Ağırlıkları
Çamaşır makinesinin sarsıntılı çalışmasını önlemek için kazanın alt üst kısmına dökme
demirden yapılmış ağırlıklar konulmuştur (Resim 1.30 ).
Resim 1.30: Denge ağırlıkları
